Η ΤΟΞΙΚΗ ΦΙΛΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ!

Για να δείτε πιο πολλά άρθρα ψυχολογίας πιέστε εδώ.

Για να δείτε σύντομες απαντήσεις σε ψυχολογικά ερωτήματα πιέστε εδώ.

Φιλία, αυτή η λέξη που ηχεί στα τύμπανα του καθενός μας, την έχουμε εξιδανικεύσει στο μυαλό μας και την έχουμε κάνει σαν ένα θεό. Ο φίλος σύμφωνα με μερικούς από μας θα έρθει να: μας ακούσει, μας γαληνέψει, μας καθοδηγήσει, να μας προστατεύσει, μας κατανοήσει, μας ακούσει προσεκτικά, μας κάνει λογικές παρατηρήσεις, ανταλλάξουμε δύσκολα κατανοητά θέματα, κουτσομπολέψουμε μαζί, στοχαστούμε και να μιλήσουμε για κάποια θέματα κ.λπ.. Με άλλα λόγια μια τέτοια φιλία, θα μας γεμίζει με πνευματικές δυνάμεις θα μας διαμορφώνει την προσωπικότητα και θα μπορεί να αλλάξει το πεπρωμένο. Εξάλλου κάτι τέτοια πράγματα προσπαθούν να περάσουν κάποια τραγούδια που εξυμνούν τον φίλο, όπως: Φίλε καλέ, του Στέλιου Καζαντζίδη, φίλε έλα απόψε που πονάω του Γιάννη Πουλόπουλου, φίλε μου πονάω του Δημήτρη Ράλλη και Άκη Πολυχρονόπουλου , amigos para siempre με την Σάρα Μπράιτμαν, και τον Χοσέ Καρρέρας, δύο φίλοι του διάσημου Χούλιου Ινγκλέσια με τον Βραζιλιάνο Zeze de Camargo (Dois amigos – Zeze de camargo e julio inglesias.)
κ.λ.π.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες τέτοιες φιλίες αν υπάρξουν βελτιώνουν την ανοσία τονώνουν τη δημιουργικότητα, εμπλουτίζουν το χρόνο, διατηρούν τις εκμυστηρεύσεις μας, μοιράζονται την σιωπή μας, συμμετάσχουν στην οικειότητα , αντανακλούν το καλύτερο από εμάς, διατηρούν κανονική αρτηριακή πίεση, μειώνουν τον κίνδυνο ανάπτυξης άνοιας στην τρίτη ηλικία και ακόμη και τον κίνδυνο αιφνίδιου θανάτου, με άλλα λόγια είναι μια ευλογία. Πόσα άτομα είναι όμως που μπορούν να συμπληρώσουν αυτά τα κριτήρια της φιλίας; Ελάχιστα. Σε ορισμένες περιπτώσεις κάποια άτομα που τα έχουμε προσδιορίσει σαν «καλούς» φίλους έχουν στόχους, συνήθειες ή αρχές που δεν ταιριάζουν με τις δικές μας. Βέβαια, αυτοί οι άνθρωποι δεν μας κάνουν καμία βλάβη. Αλλά με την πάροδο του χρόνου, παύουν να είναι μέρος μιας ομάδας που καθορίζει την κοινωνική μας ταυτότητα και μας βοηθά να λύσουμε τα επείγοντα καθήκοντα. Μένοντας με αυτούς κολυμπάμε ενάντια στο ρεύμα. Η πραγματικότητα έχει αποδείξει ότι σπάνια υπάρχει πραγματική φιλία. Τις πιο πολλές φορές φαίνεται ότι η φιλία μπορεί να είναι τόσο ευνοϊκή και αμφίθυμη, (χαρακτηριζόμενη από αμοιβαία εξάρτηση και συγκρούσεις) επιβλαβής και ακόμη να μετακινείται από τη μία κατάσταση στην άλλη. Όταν η φιλία δεν είναι καλή, μπορεί να: είναι μια πηγή προβλημάτων, κλέβει την ενέργειά μας, μας σπρώχνει στην εξάντληση, μας σκοτώνει τα όνειρα και να μας προκαλεί εφιάλτες.
Ο Ψυχολόγος Jan Jager πραγματοποίησε μια έρευνα για τις φιλίες για το βιβλίο του, «όταν η φιλία πονάει» (2002) και διαπίστωσε ότι το 68% των ερωτηθέντων αντιμετώπιζαν προδοσίες φίλων. Ποιοι είναι αυτοί οι άκαρδοι προδότες; Γιατί υπάρχουν τόσοι πολλοί; Αυτή την ερώτηση έχουν προσπαθήσει και ακόμη προσπαθούν ν’ απαντήσουν πολλοί επιστήμονες συμπεριλαμβανομένου του Jan Jager.
Συχνά οι επιστήμονες χρησιμοποιούν τη λέξη τοξική φιλία. Τι ακριβώς είναι μια τοξική φιλία; Άμα διαφωνούμε με τον καλύτερο φίλο μας δεν σημαίνει ότι η φιλία μας είναι τοξική. Αντιθέτως, μια διαφωνία είναι ένα σημάδι του διαλόγου και απόδειξη ότι ψάχνουμε για να διορθώσουμε τα πράγματα. Η τοξική φιλία είναι πολύ πιο ύπουλη, για αυτό μερικοί σε φίλους που είναι “τοξικοί” τους έχουν δώσει το όνομα «συναισθηματικοί βρικόλακες».
Στην Αμερική η «τοξική φιλία» είναι η λέξη, που έχει πλέον αναγνωριστεί από την American Psychological Association, έχει γίνει πολύ δημοφιλής, ακόμη έχει έγινε το θέμα της ομιλίας στο σόου της Oprah (το διάσημο αμερικανικό σόου της τηλεόρασης), και «τοξικοί φίλοι, αληθινοί φίλοι» και άλλα βιβλία έχουν γίνει τα αμερικανικά μπεστ-σέλερ.
Παρακάτω είναι το πορτρέτο του «τοξικού φίλου» που χαρακτηρίζεται από τους επιστήμονες ως εξής;
Σε γενικές γραμμές, ο «τοξικός φίλος» με κάποιο τρόπο περνά «διπλά» μηνύματα βάζοντας μας σε σκέψεις ή κάνοντάς μας να νιώθουμε υποτιμημένοι ή «λίγοι» συγκριτικά με αυτόν. Θαμπώνει τους άλλους που έχουν χαμηλή αυτοπεποίθηση, γιατί όταν κάποιος δεν μοιάζει με μας, είναι δύσκολο για μας να θέσουμε τον εαυτό μας στη θέση του. Δεν νοιάζεται αν καταστρέψει τη σχέση ή τα συναισθήματά μας; Φουσκώνει το εγώ του με την αυτοεκτίμηση. Ζητά και δεν προσφέρει ποτέ, προσποιείται ότι θέλει μόνο την ευτυχία μας, αλλά δε διστάζει να μας ξευτελίσει, κατά κανόνα να μας βλάψει και να μας επικρίνει. Τείνει να λυμαίνεται καλές καρδιές, παραδείγματος χάριν κάποιον που είναι πρόθυμος να δώσει μια δεύτερη ή τρίτη ευκαιρία, που πιστεύει ότι κάθε άνθρωπος μπορεί να αλλάξει αν το «τοξικό άτομο» επιλέξει την αγάπη. Εξυψώνει τον τρόπο ζωής του, υποβαθμίζοντας τον δικό μας. Ενδεχομένως και να μας παροτρύνει σε συνήθειες που δεν είχαμε ως τώρα, μόνο και μόνο για να αποκτήσει «οπαδούς». Είμαστε πάντα εκεί για εκείνον, αλλά δεν είναι ποτέ μαζί μας. Φυσικά πάντα θα έχει μια δικαιολογία. Έχει μεγαλύτερα προβλήματα, δεν αισθανόταν καλά, δε μπορούσε να το κάνει, δε μπορούσε να το ζητήσει, δε το ζήτησε να το κάνει και μπορεί να συνεχίσει τη λίστα όλων των προσχημάτων. Συχνά υποφέρει από μη διαγνωστικές διαταραχές προσωπικότητας (οι οποίες σπάνια διαγιγνώσκονται, επειδή δεν αναγνωρίζει την ύπαρξη του προβλήματος). Όσο πιο κοντά είναι ένα άτομο , τόσο υψηλότερες είναι οι προσδοκίες και τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες να απογοητευτούμε.
Όταν έχουμε φίλο ένα «τοξικό άτομο» μπορεί να μας προκαλέσει δυσφορία, αίσθηση περιορισμού. Δεν αισθανόμαστε εκατό τοις εκατό σίγουροι, είμαστε φοβισμένοι και σκεφτόμαστε για αυτό που λέμε και κάνουμε. Δεν είμαστε ο εαυτό μας. Αυτό πρέπει να μας «ξυπνήσει» επειδή είναι το σημαντικότερο σύμπτωμα. Αν δεν αισθανόμαστε άνετα να περνάμε το χρόνο μας με την παρέα ενός ατόμου αν αισθανόμαστε πραγματικά σαν να φορτιζόμαστε με αρνητική ενέργεια, κάθε φορά που θα βοηθήσουμε ορισμένο φίλο, αν ο τρόπος που απευθυνόμαστε σε αυτό το άτομο είναι συχνά αρνητικός, αν αισθανόμαστε ότι δεν μπορούμε να απολαύσουμε τις επιτυχίες μας, αν δεν είναι εκεί για μας για το καλύτερο και το χειρότερο, τότε πρόκειται για μια «τοξική φιλία».
Στο Πανεπιστήμιο του Wisconsin μελέτες δείχνουν ότι η καλή φιλία αποτρέπει την αρθρίτιδα, τη νόσο του Αλτσχάιμερ και του καρκίνου, και το περιοδικό καρδιά υπογραμμίζει ότι φιλία μειώνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου, η κακή φιλία ή «τοξική φιλία» έχει επίσης τις συνέπειες. Μπορεί να προκαλέσει συναισθηματικές κρίσεις, κατάθλιψη, απώλεια της ταυτότητας και την έννοια ζωτικής σημασίας, σύγκρουση και ψυχολογικό τραύμα.
Οι «τοξικοί φίλοι» δεν είναι καλοί για την ψυχή, το πνεύμα και την υγεία μας, χρησιμοποιούν τις «παρατηρήσεις τοξικότητας». Σε αυτές τις παρατηρήσεις οι λέξεις έχουν μεγάλη δύναμη. Όταν μπορούμε να δώσουμε προσοχή και να ακούσουμε κάθε μία από αυτές, θα μπορούμε να διδαχθούμε τόσα πολλά. Είναι εκπληκτικές οι κρυφές προθέσεις που μπορούμε να αποκωδικοποιήσουμε. Στερούνται συνοχή στα λόγια τους. Οι «τοξικοί φίλοι» είναι σαν ελεύθεροι σκοπευτές δεν ξέρουμε πότε θα κτυπήσουν και οι συμβουλές τους είναι ένα λάκτισμα στο στομάχι που μας κάνει να νιώθουμε μικροί και αμήχανοι. Αυτά τα άτομα ψάχνουν για τους ανθρώπους «που είναι το καλύτερο ορεκτικό», δηλαδή εκείνους που κατέχουν τα χαρακτηριστικά που ζηλεύουν: καλοσύνη, χάρισμα, δύναμη της θέλησης, κλπ.
(Αν θέλετε αναλυτικά να δείτε τα χαρακτηριστικά των ατόμων που ελκύουν τα «τοξικά» άτομα πιέστε στο Γιατί προσελκύουμε τοξικά άτομα;
Επίσης για να διαβάσετε για τους τύπους των τοξικών ατόμων και πως πρέπει να αντιδράσετε αν τους συναντήσετε πιέστε εδώ.)
Αν έχουμε φίλους που απομυζούν την ενέργειά μας, είναι δυνατό ότι θα είναι «τοξικοί φίλοι» που επιδιώκουν να κλέψουν την ευτυχία μας. Και όποιος στερεί από μας την ευτυχία δεν πρέπει να είναι στη ζωή μας, γιατί αργά ή γρήγορα θα είναι σε θέση να μας βλάψει. Έχουμε τοξικούς φίλους στη ζωή μας;
Αν δε γνωρίζουμε σίγουρα αν περιβαλλόμαστε από τοξικά άτομα, θα πρέπει να ξεκινήσουμε την αξιολόγηση πώς αισθανόμαστε όταν είμαστε γύρω από αυτούς τους ανθρώπους. Πολύ συχνά οι άνθρωποι αναζητούν σε άλλους τι θα ήθελαν να επιτύχουν. Για το λόγο αυτό, οι «τοξικοί» και κτητικοί φίλοι προσεγγίζουν την θετική ουσία των φίλων τους, καλύπτοντας τις ενέργειές τους πίσω από τις εκφράσεις της φιλίας που δεν είναι καθόλου ειλικρινείς . Η αληθινή φιλία, ωστόσο, δεν είναι αυτή που μας εμποδίζει να αναπτυχθούμε, αλλά εκείνη που τροφοδοτεί την ισορροπία και την ευημερία όλων των μελών της ομάδας. Ένα παράδειγμα «τοξικής φιλίας» που πιθανόν να μας έχει τύχει είναι όταν ένα άτομο μας σχολιάζει και τα σχόλια του είναι σκέτο «δηλητήριο», ωστόσο όταν διαπιστώσει ότι υπάρχει μια δυσαρέσκεια καταλήγει στην ατάκα , «Έλα μωρέ ένα αστείο μόνο ήταν!».
Σύμφωνα με τη Δρ Lillian Glass ειδική στη διαπροσωπική επικοινωνία και στη γλώσσα του σώματος, η θεωρία του Σίγκμουντ Φρόιντ στο αστείο, ότι «υπάρχει μόνο αλήθεια», εφαρμόζεται σε αυτήν την περίπτωση. Οι άνθρωποι που κάνουν κάτι άσχημο για εμάς, και στη συνέχεια λένε «αστειεύομαι» αποκαλύπτουν μια μεγάλη αλήθεια. Λένε στην πραγματικότητα πώς το συναίσθημά τους προς το μέρος μας είναι όντως αρνητικό.
Το «Έλα μωρέ ένα αστείο μόνο ήταν!», είναι η δικαιολογία από αυτόν που μας κουρελιάζει ψυχικά και κυριολεκτικά συχνά μας βάζει σε αμυντική θέση. Συνήθως, αυτό το άτομο αισθάνεται τόσο ανασφαλές και κατεστραμμένο, που στερείται τη δυνατότητα να εκφράσει κάποια ευθιξία και να επικοινωνήσει συναισθηματικά, μέχρις ότου μας επιτεθεί και να μας κάνει «κακό», διότι αυτό το άτομο μόνο αρνητικά πράγματα μπορεί να πει για μας και μετά όταν τα βρει σκούρα, έχει έτοιμη την απάντηση «Έλα μωρέ ένα αστείο μόνο ήταν!», ή «Ελάτε, δεν έχετε μια αίσθηση του χιούμορ, τι τρέχει με σας».
Ποτέ δε θα γνωρίσουμε αν οι άνθρωποι γίνονται «τοξικοί» λόγω: του περιβάλλοντός τους (πώς αναπτύσσονται), της μοναδικής βιολογικής δομής σε αυτούς (γενετικής σύστασης) ή ενός συνδυασμού των δύο. Δε θα μάθουμε ποτέ γιατί κάποιος γίνεται «τοξικός. Το μόνο πράγμα που μας ενδιαφέρει είναι να μας μεταχειριστεί με αξιοπρέπεια . Αν είμαστε ένα μεγάλο χρονικό διάστημα κοντά σε ένα «τοξικό πρόσωπο» και επιτρέπουμε το «δηλητήριο» να μας ροκανίζει , μπορεί να αποκτήσουμε ασθένεια και ψυχοσωματικά προβλήματα. Κάθε φορά που ακούμε «Έλα μωρέ ένα αστείο ήταν», πρέπει να ξέρουμε ότι δεν είναι ένα αστείο, το άτομο που λέει αυτή την ατάκα στην πραγματικότητα λέει: «έχω μνησικακία, είμαι ανασφαλής ή απλά θυμωμένος μαζί σας».
Η Δρ Lillian Γκλάς δεν είναι η μόνη που έχει κάνει έρευνες για τα τοξικά άτομα. Το πανεπιστήμιο του Λος Άντζελες έχει κάνει έρευνά του σε 122 υγιείς ενήλικες για τους «τοξικούς φίλους». Συγκεκριμένα ερευνητές ζήτησαν από τα άτομα που συμμετείχαν στην έρευνα να κρατήσουν ένα ημερολόγιο των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων για 8 ημέρες. Τα ευρήματά τους έδειχναν ότι εκείνοι με τις αρνητικές κοινωνικές εμπειρίες είχαν ένα υψηλότερο επίπεδο φλεγμονωδών πρωτεϊνών που μπορούσε να οδηγήσει σε καρδιακές παθήσεις, κατάθλιψη, και καρκίνο σε σύγκριση με εκείνους που σημείωσαν λιγότερες αρνητικές εμπειρίες. Σύμφωνα με την Jessica Chiang επικεφαλή ερευνήτρια και μεταπτυχιακή φοιτήτρια οι οργανισμοί μας ερμηνεύουν τις αρνητικές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις ως στρεσογόνους φορείς που δημιουργούν τα υψηλότερα επίπεδα των επιβλαβών φλεγμονωδών πρωτεϊνών».
Χρόνια, στις Ηνωμένες Πολιτείες οι σύμβουλοι συνήθιζαν να καθοδηγούν τους ανθρώπους πώς να καλυτερεύσουν το χάσμα στη σχέση , μεταξύ ενός φίλου, ερωτικού συντρόφου, η άλλων αγαπημένων προσώπων. Τώρα, για να βοηθήσουν τους ανθρώπους έχουν αναρωτηθεί πώς θα ήταν καλύτερα ν’ απαλλαγούν από τους «τοξικούς φίλους» που καταστρέφουν τις ζωές τους;
Ο Gu Jie σύμβουλος από το Jiangsu University, Institute of Life Sciences προτείνει ότι δε μπορεί να είμαστε «τυφλοί», στην εκλογή των φίλων πρέπει να υπάρχει πρόληψη εναντίων των «τοξικών φίλων», δηλαδή να παίρνουμε μια ανάσα και να κάνουμε ξεκαθάρισμα στον κύκλο των φίλων.
Ο Δρ Ial Azra Ezra από το Ισραήλ μιλώντας για τα «τοξικά άτομα» έχει πει ότι δυστυχώς « η επιστήμη για αυτά τα άτομα και το «ανθρώπινο δηλητήριο» που χύνουν δεν έχει ακόμη αναπτύξει έναν ορό. Όμως ο καλύτερος τρόπος αντιμετώπισης τους είναι να ενδυναμώσουμε τους εαυτούς μας από μέσα πρώτα, να είμαστε σίγουροι για το τι μας αρέσει, τι πιστεύουμε και με οτιδήποτε λέει κάποιος, να μην μπορέσει ταρακουνήσει την ψυχή μας.»
Και πως δυναμώνουμε τον εαυτό μας; Μπορούμε να το κάνουμε αυτό με το να κάνουμε τα εξής πράγματα! Να καθορίσουμε όρια όσο είναι δυνατόν. Να έχουμε «συναισθηματική απόσταση», όπως ένας δημοσιογράφος που λέει τα νέα για ένα δυστύχημα και δεν αισθάνεται τον πόνο που αισθάνονται οι συγγενείς του θύματος. Δεν πρέπει να συγκεντρωνόμαστε στο πόσο μεγάλο πρόβλημα μας δημιουργεί το «τοξικό άτομο» άλλα πως θα λύσουμε το πρόβλημα, έτσι μειώνεται το άγχος. Αν το «τοξικό άτομο» κάθεται δίπλα μας, πρέπει να βάλουμε κάποια μουσική και να την ακούμε με ακουστικά και ακόμα κι αν δεν ακούμε μουσική, πάλι πρέπει να βάλουμε τα ακουστικά. Είναι ένας τρόπος να τεθεί ένα ακουστικό εμπόδιο για να σταματήσει το «τοξικό άτομο» να μιλάει αρνητικά. Να συγχωρούμε το «τοξικό άτομο», αυτό δεν σημαίνει ότι θα δώσουμε στο δράστη άλλη ευκαιρία να κάνει αυτά που κάνει συνήθως. Δε θα ξεχνάμε τι μας έχει κάνει όχι με μίσος, άλλα θα το έχουμε στο μυαλό μας για να μην έχουμε ξανά το ίδιο πρόβλημα. Θα πρέπει να αποφεύγουμε να μιλάμε αρνητικά στον εαυτό μας γιατί αυτή η διαδικασία μας κάνει να νιώθουμε άσχημα. Να μην πίνουμε πολύ καφεΐνη, διότι προκαλεί την απελευθέρωση της αδρεναλίνης που σε μεγάλο βαθμό είναι υπεύθυνη για τις άμεσες αντιδράσεις, που αισθάνεται ο οργανισμός, όταν αγχώνεται. Να προσπαθούμε να αποφύγουμε την άμεση απάντηση. Να κοιμόμαστε καλά. Με την στέρηση του ύπνου χάνεται ο αυτοέλεγχός μας, η προσοχή και η μνήμη μειώνονται και αυξάνονται τα επίπεδα ορμονών του στρες. Ο ύπνος μιας καλής νύχτας μας κάνει πιο θετικούς, δημιουργικούς, στην προσέγγισή μας με τους «τοξικούς ανθρώπους» και στην προοπτική να τους αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά. Είναι αναποτελεσματικό να προσπαθήσουμε να αντιμετωπίσουμε τα πάντα μόνοι μας. Το καλύτερο θα ήταν να συνεργαστούμε με κάποιους άλλους φίλους που τους ξέρουν. Πρέπει να προσδιορίσουμε αυτά τα άτομα στη ζωή μας και να κάνουμε μια προσπάθεια να λύσουμε το πρόβλημα μαζί. Τις περισσότερες φορές, οι άλλοι άνθρωποι μπορούν να δουν μια λύση που εμείς δεν μπορούμε, επειδή έχουμε επενδύσει τόσο συναισθηματικά στην κατάσταση. Είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε ότι αν κάποιο άτομο είπε κάτι να μας προσβάλλει, αυτό που είπε δεν είναι δικό μας, αλλά μέρος αυτού του ατόμου που μας προσβάλλει. Δε πρέπει να δίνουμε και μεγάλη σημασία άμα επιτίθεται στην αξία μας. Πρέπει να θυμηθούμε ότι ένα πρόσωπο που δεν μας σέβεται, δεν αξίζει την προσοχή μας ούτε τη φιλία μας.
Στην περίπτωση του ενός μέλους της οικογένειας ή ενός αγαπημένου πρόσωπου, μπορούμε επίσης να απαντήσουμε προσβεβλημένοι. Δεν πρέπει να πούμε όμως, «είσαι επικριτικός», διότι τότε χρησιμοποιούμε το ίδιο νόμισμα της κριτικής. Θα μπορούσαμε να πούμε «Με πληγώνετε, μπορεί να μη το καταλαβαίνετε αλλά με την συμπεριφορά σας με προσβάλετε τρομερά όταν μιλάτε για μένα». Πρέπει να δώσουμε ανατροφοδότηση για αυτή την συμπεριφορά που επικρίνουμε. Να ενεργοποιήσουμε τη δυνατότητα να μειώσουμε την αντίδραση, να δουλεύουμε για αυτό στον εαυτό μας και να μην κάνουμε φασαρία. Η άλλη πλευρά δε γνωρίζει ότι μας έχει δημιουργήσει τεράστια προβλήματα και μπορεί να κινηθεί σαν να μην συνέβη τίποτα και εμείς θα τρέχουμε πίσω του «άρρωστοι» αν δεν κάνουμε κάτι. Επομένως ο πιο αποτελεσματικός τρόπος είναι να τον αφήσουμε.
Σε καταστάσεις, όπως σε μια οικογένεια, πρέπει να υπάρχει ένας συνδυασμός, ηπιότητας και άμεσης νηφαλιότητας, και όχι επιθετικότητα που κλιμακώνει την κατάσταση. Να μιλήσουμε σαν ίσοι και να είμαστε διεκδικητικοί , αλλά όχι σε πραγματικό χρόνο, μόνο εκ των υστέρων. Με ένα θυμωμένο άτομο δε χρειάζεται να κάνουμε τίποτα, η χρυσή συμβουλή είναι να περιμένουμε και να μην αντιδρούμε την ώρα της φιλονικίας.
Η φιλία δυστυχώς δεν είναι όπως μερικοί από εμάς την έχουμε φανταστεί. Πολλά άτομα που μας περιτριγυρίζουν έχουν μια συμπεριφορά, που αν αυτή η συμπεριφορά είναι συνεχής μπορεί να μας δημιουργήσει ψυχολογικά και ψυχοσωματικά προβλήματα. Απομένει σε μας πως θα αντιδράσουμε. Αν ακολουθήσουμε μερικές διαδικασίες που αναφέρονται παραπάνω σίγουρα θα έχουμε κάποιο αποτέλεσμα.